“Speak softly and carry a big stick”. Dat was het advies voor buitenlands beleid dat Theodore Roosevelt, de 26e president van de Verenigde Staten, aan zijn diplomaten gaf. Wat hij ermee bedoelde, is vrij duidelijk: onderhandel op een kalme en beleefde manier met andere naties, maar houd een geloofwaardig gebruik van economische of zelfs militaire drukmiddelen achter de hand. Aan zijn huidige opvolger, de 47e president van de Verenigde Staten, lijkt dit advies niet echt besteed. Donald Trump beledigt aan de lopende band zijn tegenstanders. Dat nemen beroepspolitici en diplomaten er “in the line of duty” waarschijnlijk nog wel bij. De vraag voor de markten is eerder hoe groot en geloofwaardig de dreigende handelstaal van de president is. De obligatie- en forexmarkten konden zich intussen druk maken over de geloofwaardigheid van de “Big, beautiful bill”, het begrotingsplan dat Trump door het Congres wil loodsen en dat volgens de meeste waarnemers het gapende gat in de begroting alleen maar groter maakt. Alsof dat allemaal niet spannend genoeg is, voegden de escalerende spanningen in het Midden-Oosten nog een flinke schep onzekerheid aan de marktencocktail toe. De markten hebben er dan ook een echte roller-coaster op zitten in het tweede kwartaal van 2025.
Liberation Day: het begin van een woelige handelssaga
Het kwartaal begon met een knal, op 2 april 2025 was het volgens Trump “Liberation Day”. De president kondigde die dag een lijst aan met “wederkerige” handelstarieven met bijna alle handelspartners van de Verenigde Staten. De heffingen waren volgens hem noodzakelijk om de oneerlijke handelspraktijken te corrigeren. De marktwaarnemers die de aankondiging volgden, vielen van hun stoel van verbazing. Niet alleen bleek het tariefsysteem erg complex, met voor bijna elk land een verschillend tarief. Vooral de hoogte van de tarieven sloeg de waarnemers met verstomming: ze lagen stukken hoger dan zelfs de grootste handelspessimist had voorspeld. China, volgens velen het werkelijke doel van Trumps’ handelswoede, kreeg zelfs een tarief van 125% opgelegd, wat handel zo goed als onmogelijk maakt. De verbijsterde markten hadden niet veel tijd nodig om hun oordeel over Liberation Day te vellen: dit pakket aan maatregelen zou de inflatie de hoogte in jagen en een einde maken aan de groei, een combinatie die funest is voor de bedrijfswinsten. De volgende dag rolde daarom een verkoopgolf over de markten. Ook de verbijsterde wereldleiders reageerden. Sommigen veroordeelden de tarieven zonder evenwel tegenmaatregelen te nemen. Ze gokten dat het hier de gewone Trump-methode betrof: bij aanvang van de onderhandelingen veel druk zetten om daarna tot een meer evenwichtig compromis te komen. China deed het omgekeerde: Xi Jinping hulde zich in stilzwijgen, maar verhoogde de invoerrechten op Amerikaanse producten tot 105%. Waarop een geïrriteerde Trump de tarieven op Chinese producten tot 155% optrok.
Boomerang effect
Terwijl de politici ruzie maakten, daalden de markten verder en begonnen verontruste bedrijfsleiders hun congresleden en zelfs het Witte Huis te bellen. Ze maakten de president erop attent dat vooral de hoge tarieven op Chinese producten de handel zo goed als onmogelijk maakten. Het scheepvaartverkeer dat vanuit China naar de Verenigde Staten vertrok, daalde na de aankondiging van de tarieven bijna meteen met 50%. De boodschap vanuit de grote retailers (Walmart, Target en Costco) aan het Witte Huis was niet mis te verstaan: over enkele weken zouden de schappen in hun winkels leeg zijn en de president zou daarvan de schuld krijgen. Dat bleek uiteindelijk voldoende om Trump over de streep te trekken: hij kondigde een pauze van 90 dagen aan voordat de tarieven van kracht zouden worden. Dat zorgde voor tijd om te onderhandelen, en ten minste de scherpste kantjes van de tariefdiscussie af te vijlen. Een zekere rust keerde terug op de markten: de beurzen begonnen te herstellen van de tarievenepisode. Terecht of niet? De toekomst zal het uitwijzen.
Begrotingsontwerp vormt tweede splijtzwam
Alsof dit nog niet genoeg was, begon intussen een andere story: die van de “Big, beautiful bill”, de begrotingsplannen van Trump en zijn administratie. Opnieuw gingen alle alarmbellen af, nu op de obligatie- en forexmarkten. Want ook zijn begrotingsplannen konden op weinig marktbegrip rekenen. Allereerst wilde Trump de belastingverlaging, die hijzelf in 2018 had doorgevoerd en die in principe eind 2025 afloopt, permanent maken. Dat zou de schatkist naar schatting 390 miljard US dollar kosten. Daarbovenop wilde hij nog een aantal nieuwe belastingverlagingen (onder meer op de bedrijfswinsten) doorvoeren, die deels zouden worden gefinancierd door besparingen op de werking van de overheid en sociale programma’s. Alleen bleek intussen dat het Doge-programma onder leiding van Elon Musk niet de aangekondigde besparingen realiseert (en is Musk intussen zelf ook van het politieke toneel verdwenen). Onderzoeksinstituten wijzen erop dat dit begrotingsplan nooit neutraal zal zijn en ervoor zal zorgen dat de al hoge overheidstekorten en -schulden nog meer toenemen. Leuk detail: die schulden moeten vooral worden gefinancierd door diezelfde buitenlanders waarmee Trump zijn handelsoorlog uitvecht. Geen wonder dat ook op de obligatiemarkten de onrust hand over hand toenam. Die onrust bleek vooral merkbaar in het oplopen van de rentetarieven op de langetermijnobligaties.
De rente op de 30-jarige obligatie liep op een gegeven moment zelfs op tot de symbolische grens van 5%. En dat is geen goed nieuws voor de Amerikaanse overheid. Die moet dit jaar immers voor zo’n 7.000 miljard US dollar aan aflopende obligaties herfinancieren. Veel van die aflopende obligaties zijn nog in de periode van extreem lage rendementen gelanceerd en moeten nu met veel hogere rentetarieven worden geherfinancierd. Dit betekent dat de rentekosten voor de Verenigde Staten dreigen op te lopen en dat de gevreesde rentesneeuwbal begint te rollen. Buitenlanders begonnen dan ook voorzichtig hun grote posities in Treasuries af te bouwen. Daarbij verkochten ze ook daaruit voortvloeiende dollarposities: voor het eerst werd de overheersende positie van de US dollar als wereldreservemunt ter discussie gesteld. Ook hier zijn we in een spannende wachtpositie terechtgekomen. Het begrotingsvoorstel is nipt goedgekeurd in het Huis van Afgevaardigden, maar lijkt in de Senaat meer weerstand te krijgen dan verwacht, waarbij ook enkele Republikeinen heel wat kanttekeningen maken bij de deal. Het is dus afwachten op welke temperatuur deze begrotingssoep, die erg heet werd opgediend, uiteindelijk in ons bord belandt.
Geopolitieke situatie
Naast deze economische ontwikkelingen begon ook de situatie in het Midden-Oosten te escaleren. Op de valreep voor het sluiten van de redactie van deze nieuwsbrief hebben Amerikaanse bommenwerpers Iraanse nucleaire installaties gebombardeerd. Het valt af te wachten hoe dit verhaal verder gaat. Iran zweert wraak, maar lijkt erg verzwakt en zou dus weinig concrete opties hebben. Maar ook in het Midden-Oosten lijkt zich een doos van Pandora te openen, net als in Oekraïne, waar na meer dan drie jaren van gevechten nog steeds weinig uitzicht op een oplossing bestaat. De geopolitieke situatie lijkt er alleen maar complexer op geworden.
Conclusie
Het spreekt voor zich dat al deze gebeurtenissen hun impact hebben gehad op onze beheerkeuzes. In een klimaat dat bol staat van onzekerheden hebben wij de gevoeligheid van onze posities voor de handelsonzekerheden onder de loep genomen, en waar nodig bijgestuurd.
Het derde kwartaal van 2025 kondigt zich nu al vol spanning aan, met de verwachte ontknoping in zowel de handelsgesprekken als de begrotingswetgeving in de Verenigde Staten. Wij blijven deze ontwikkelingen volgen met een grote alertheid en handelingsflexibiliteit en een defensieve insteek.
