Wenst u een deel van uw vermogen belastingvrij na te laten aan uw partner zonder reeds afstand te doen van uw vermogen? Dan kan een zogenaamd beding van aanwas een voordelige oplossing bieden.
Spelregels
Het beding van aanwas is een kanscontract waarbij voorzien wordt dat bij het overlijden van één van de partners, de andere partner de eigendom verkrijgt van goederen die in onverdeeldheid door beide partners worden aangehouden. Hierbij kan zowel gedacht worden aan roerende goederen, zoals een kunstcollectie, een effectenportefeuille of aandelen van een vennootschap, als aan onroerende goederen zoals een tweede verblijf.
Vereist is dat de inleg van beide partners, al dan niet samenwonend of gehuwd, gelijkwaardig is. Indien u samen nog geen goederen aanhoudt, kan u, elk een stuk van uw eigen vermogen samenbrengen en zo een onverdeeldheid creëren. Een belangrijke kanttekening is evenwel dat goederen die deel uitmaken van een huwgemeenschap niet het voorwerp kunnen uitmaken van een aanwasovereenkomst.
Aangezien het om een kanscontract gaat, moeten de partners daarnaast een gelijkaardige levensverwachting hebben. Daarvoor wordt onder meer rekening gehouden met uw leeftijd en gezondheidstoestand.
Fiscaal
Het beding van aanwas kan zowel worden afgesloten voor roerende als voor onroerende goederen. Wanneer het betrekking heeft op roerende goederen en aan de hierboven beschreven voorwaarden is voldaan, is er geen erfbelasting verschuldigd bij de uitwerking van het beding. Betreft het onroerende goederen, is niet de erfbelasting maar wel het verkooprecht (dat afhankelijk van de regio varieert tussen de 6 en de 12,5 %) verschuldigd. Toch kan het nog steeds een interessante besparing opleveren in vergelijking met de hogere tarieven in de successie tot 27 % in Vlaanderen en zelfs tot 30 % in Brussel en Wallonië.
De keerzijde van de medaille bij een toebedeling aan elkaar is dat de volledige waarde van de goederen zal belast worden bij het tweede overlijden. Dit kan worden vermeden indien de langstlevende vervolgens overgaat tot planning door bijvoorbeeld de goederen te schenken aan de kinderen of aan andere personen die u nauw aan het hart liggen.
De fiscus kijkt nauwgezet mee over uw schouder bij de opmaak van zo’n kanscontract of beding van aanwas. De reden daarvoor is eenvoudig. Er is sprake van een zeer voordelige vorm van successieplanning. Uit de concrete omstandigheden en de bewoordingen van de overeenkomst dient uw bedoeling om een evenwichtig kansbeding te sluiten, te blijken.
Ter volledigheid wensen wij hierbij op te merken dat de fiscale administratie in het verleden aanwasovereenkomsten tussen echtgenoten a priori trachtte te herkwalificeren als schenking. De laatste jaren is er echter een positieve evolutie en recent bevestigde de Vlaamse Belastingdienst nog dat het feit dat een aanwasovereenkomst wordt afgesloten tussen echtgenoten, het bezwarend karakter ervan niet verhindert. Het is onduidelijk of de andere gewesten deze tendens zullen volgen.
Valabel alternatief voor schenkingen
Partners die elkaar wensen te beschermen of onderling een successieregeling wensen uit te werken, gaan vaak over tot schenkingen. Het nadeel aan schenken is dat er effectief een vermogensoverdracht moet plaatsvinden. Het grote verschil bij een aanwas is dat er geen vermogensoverdracht plaatsvindt tijdens het leven van de partners. Een belangrijk psychologisch voordeel.
Daarenboven dient u bij een aanwas, in tegenstelling tot bij een schenking, geen rekening te houden met de erfaanspraken van bijvoorbeeld uw kinderen. Kinderen hebben een reservatair erfrecht (= minimaal wettelijk erfdeel). Naar aanleiding van de hervorming van het erfrecht bedraagt deze reserve, sinds 1 september 2018, de helft van uw vermogen. Indien giften bij akte onder levenden of bij testament het beschikbaar deel overschrijden, kunnen uw kinderen inkorting van deze gift vragen. Aangezien een aanwasovereenkomst een kanscontract is, speelt de reserveproblematiek hier niet.
Conclusie
Het aanwasbeding kan leiden tot een fiscaal vrijgestelde overdracht van roerend vermogen, en wordt bijgevolg van nabij bekeken door de fiscale administratie. Het is dus van cruciaal belang de nodige aandacht te besteden aan een goede formulering van de overeenkomst.
Nathalie Seppion
Estate Planner CapitalatWork NV
Bij vragen of opmerkingen kan u rechtstreeks contact nemen met ons team van (fiscaal) juristen-vermogensplanners via estateplanning@capitalatwork.com
